Rębków

Szkoły do których chodziłem

Szkoła w Rębkowie rozpoczęła swoją działalność w 1871 roku czyli jeszcze w czasach zaborów. W roku 2021 wypadało 150-cio lecie tej szkoły ale rocznicę przegapiono i obchodzoną ją rok później.

Kronika wydarzeń:

1871 - początek istnienia,

1877 - jesienią zostaje uruchomiona Kolej Nadwiślańska łącząca Mławę i Kowel przez Pragę i Lublin - kolej w chwili jej uruchomienia miała przystanki w Pilawie i Sobolewie,

1883 - założenie Towarzystwa Trzeźwości, zakazano w karczmie sprzedawać mocne alkohole, zezwolono tylko na sprzedaż piwa,

1905 - walka o język polski w szkołach,

1907 - założenie sklepu spółdzielczego w Rębkowie,

1915 - na stacji kolejowej w dzisiejszej Rudzie Talubskiej a w 1915 roku ta stacja nazywała się Garwolin car Mikołaj II obserwuje ćwiczenia wojsk,

1915 - z inicjatywy Stefana Dziubaka założono Koło Młodzieży "Świt" - organizowano kursy dokształcające,

1916 - pierwsze zachowane zdjęcie uczniów szkoły w Rębkowie, nauczycielem był Kazimierz Siudalski,

u góry 1. Antoni Rogulski, 2. Franciszek Witak, 3. Stefan Siudalski, 4. Tudek ? nauczyciel Kazimierz Siudalski 5. Wójciak ?, 6. Ruzia Rychlik, 7. Stanisław Świesiulski, 8. Bolek Rychlik

środkowy rząd - 1. Bronisława Siudalska /Kalbarczyk/, 2. nn, 3. nn. 4. Witak Janina /Paśnicka, Lach/ 5. Franciszka Szeląg, 6. Świesiulska ?, 7. Marta Siudalska

siedzą - 1. Felek Świesiulski, 2.Janina Siudalska, 3. Franciszka Witak, 4. nn 5. Dziwiszek ?, 6. Helena Witak /Kurowska/, 7. Witak ?, 8. Kazimierz Szeląg

- zdjęcia są moją własnością!

1919 - spłonął budynek szkoły [?]

1922 - szkoła ma siedem klas - na zdjęciach - chłopcy i dziewczynki osobno

Nauczyciele nn, Apolonia Karczmarczyk, nn Antoni Siudalski - sołtys po prawej i po lewej Józef Witak

1930 - Szkoła Powszechna - nosi imię Juliusza Słowackiego, budynek przy straży stoi do dziś.

Widoczna z tyłu remiza została rozebrana w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Budynek w którym do 1945 roku była szkoła istnieje do dziś. Zdjęcie poniżej zostało wykonane przed tym właśnie budynkiem.

Podczas wojny nauczycielem i kierownikiem był Julian Kasperkiewicz - nie wiem czy byli inni nauczyciele ale musieli być bo... szkoła była co najmniej sześcioklasowa - wiadomo o tym ponieważ zachowały się zdjęcia klasowe i jedno z nich podpisane jest że przedstawia uczniów szóstej klasy w czerwcu 1942 roku.

Co ciekawe to w tym budynku były tylko dwa pomieszczenia więc jak odbywała się nauka nie wiem ale prawdopodobnie wynajmowano przynajmniej dwie izby gdzieś koło szkoły lub dzieci chodziły na zmiany.

Julian Kasperkiewicz został zamordowany przez żandarmów z Łaskarzewa na wiosnę 1944 roku. Wskazał go Niemcom Józef Gałązką z Podbiela.

W latach osiemdziesiątych została ufundowana tablica dla uczczenia jego pamięci lecz zawieszenie jej na szkole zostało - z nie znanych powodów - zablokowane przez kilku mieszkańców tej wsi. Gdy chciałem odebrać z zakładu kamieniarskiego leżącą tam ponad 20 lat tablicę to ta nagle zniknęła.

Julian Kasperkiewicz został pośmiertnie odznaczony dnia 15 kwietnia 1998 r. przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Krzyżem Armii Krajowej. To jednak wg niektórych mieszkańców tej wsi jest za mało aby go uczcić małą tablicą na szkole. Co tam prezydent - oni wiedzą lepiej.

Na zdjęciu:

Górny rząd: Rogulski Stanisław, Żołądek Ryszard, Witak Zbigniew, Witak Władysław, Sobieszek lub Rychlik Edward, Kruszewski Stanisław lub Rychlik Stanisław, Adolf Rychlik

U dołu: Barbara Tudek, Jadwiga Zielińska / Góźdź/ Wanda Niedźwiecka /Tobiasz/, Karczmarczyk Genowefa, nauczyciel Julian Kasperkiewicz, Zofia Gałązka, Rękawek Halina, Zawadka Franciszka.

Co się wydarzyło po wojnie, że szkoła siedmioklasowa w okresie międzywojennym, przynajmniej sześcioklasowa podczas okupacji została zdegradowana do freblówki czyli szkoły czteroklasowej po wojnie - nie wiem ale mogło być kilka przyczyn.

Jedną z przyczyn - na skutek wprowadzenia sowieckiego ładu - mogła być zemsta władz na wsi w której działało podczas okupacji zarówno AK jak i BCH a komunistów jakoś nie było widać - ale to jest tylko moje domniemanie. Nawet gdyby tak było to z całą pewnością władze nie zostawiły by śladu takich decyzji a raczej podawano by inne argumenty.

Około 1947 roku szkoła mieściła się już w budynku dworu skąd po konfiskacie majątku /zabrano krowy, świnie, konie - oczywiście bez zapłaty/ dzierżawcy i jego usunięciu z budynków - i sprowadzono do Rębkowa rodzinę Pludrakowskich. Rodzina ta zajęła dwa pomieszczenie budynku dworu a dwa pomieszczenia przeznaczono na szkołę. We dworze było łącznie co najmniej osiem pomieszczeń lecz decyzją nowych władz część pomieszczeń dwory przeznaczono dla byłych pracowników folwarku.

Te dwa wydarzenia zablokowały możliwość prowadzenia w Rębkowie szkoły siedmioklasowej aż do 1958 roku! Czyli od 1944 roku do 1958 w Rębkowie była freblówka - czyli szkoła czteroklasowa z nauką w klasach na zmiany przed i po południu. Wieś Rębków była wtedy i jest dziś jedną z większych wsi w okolicy więc decyzje władz dotyczące szkoły po wojnie są co najmniej podejrzane.

Jest to tym bardziej dziwne, że 1954 roku Jadwiga Pludrakowska dostała od władz srebrny medal zasługi. Co ciekawe ukryła ten fakt i nawet jej kierownik Józef Witak nie wiedział o tym.

Sprawdziłem - Witold Gawdzik - mój nauczyciel ze Szmulek, autor trzech podręczników ["Ortografia na wesoło", "Gramatyka na wesoło" itd] które do dziś cieszą się popularnością nie dostał tej klasy odznaczenia a miał zdecydowanie większe zasługi w szkolnictwie polskim, całym polskim szkolnictwie niż Jadwiga Pludrakowska nauczycielka czteroklasowej szkoły w Rębkowie.

Jakie działania Pludrakowskiej [pozycja 249 ] o których nie wiemy były podstawą do nadania jej srebrnego medalu zasługi w 1954 roku?

Jaki był poziom nauki w tej szkole do 1958 roku?

Gdy przenieśliśmy się do Warszawy właśnie w tym roku to dla mnie to był szok - tak jak by mnie ktoś przeniósł o dwie klasy wyżej takie miałem luki w wiedzy. Nawet poleceń nauczycieli nie rozumiałem!

Warto porównać dwie fotografie - z 1915 roku, z 1942 i z około 1956 roku dzieci z tej szkoły.

Najbiedniej ubrane są te z 1956 roku!

Z mojej klasy tylko jeden skończył studia a z mojej klasy szkoły podstawowej w Warszawie na 43 osoby studia skończyło nie mniej jak 10 osób.

Rok 1915 rok 1956

Które dzieci są lepiej ubrane?

A co było po 1959 roku?

Oddano do użytku dużą, murowaną szkołę ale bez bieżącej wody, toalet i ogrzewania.

Ja już do niej nie chodziłem - chyba, że w lato na telewizję do świetlicy - o ile pamiętam film Zorro był wtedy modny.

Gdy zbierałem materiały do książki o Rębkowie natrafiłem na dość dziwne zdjęcie - zdjęcie jak zdjęcie ale ... przedstawia chłopców rocznik 1950 czyli młodszych od mnie tylko o trzy lata - dwudziestu chłopców z których czternastu na dziś nie żyje.

Tylko trzech umarło śmiercią naturalną. Z tych co żyją trzech jest AA. Nie było wojny, nie było tragedii w Rębkowie a jednak straty jak w ZSRR na skutek wojny.

Co się wydarzyło w tej szkole?

Nie wiem...

To nie wygląda na przypadek...

W roku 2021 przypadało 150-cie lecie szkoły

W książce "Duża historia małej wsi Rębków i okolica" opisałem dzieje szkoły od 1871 roku do lat sześćdziesiątych czyli około 90 lat ze 150-ciu. Miałem nadzieję, że wzorem znacznie młodszej szkoły na Wilkowyi szkoła w Rębkowie stworzy chociaż równie bogatą kronikę szkoły wypełniając lukę mojej publikacji.

I coś zrobili?

Nie zrobili nic...wykorzystują moje materiały nawet nie wspominając czyją są one własnością ani dzięki komu istnieją. Ja nie miałem - pisząc książkę - dostępu do historii szkoły z lat 1960-2021 ale wystarczyło aby nauczyciele poprosili dzieci czy rodziców na zebraniach aby przynosiły do szkoły zachowane zdjęcia klasowe - wystarczyło by je zeskanować i zdjęcia oddać, zebrać skany, skorygować i już by powstała kronika - chociaż w wersji internetowej... ale tam nie ma nikogo kto byłby tym zainteresowany!